Ermenilerin Dini İnancı

Ermeni toplumu, geleneksel tarih anlatımına göre MS 301 yılında "Aydınlatıcı" (Lusavoriç) lakabıyla anılan Aziz Grigor/Krikor'un öncülüğünde Hıristiyan dinini kabul etmiştir. Yaygın bir kanıya göre yeryüzünde Hıristiyan dinini benimseyen ilk ulusal topluluk Ermenilerdir. Ancak İstanbul merkezli Bizans kilisesi ile Ermeni kiliseleri arasında doğan doktrin farkları ve siyasi çekişmeler nedeniyle Ermeni kilisesi 451 yılında Ortodoks/Katolik dünyasıyla yolunu ayırarak ayrı bir ulusal mezhep olarak örgütlenmiştir. Ermeni Apostolik Kilisesi adını alan ulusal kilise, Batılı kaynaklarda (Ermeni kilisesinin kurucusu olan Aziz Grigor'a atfen) Gregoryen adıyla da anılır.Yeryüzündeki Ermenilerin ezici çoğunluğu Ermeni Apostolik Kilisesine mensuptur. Bunun yanısıra 17. yüzyılda ortaya çıkan küçük bir Katolik Ermeni cemaati ve önemsiz sayıda Protestan Ermeniler de mevcuttur. 5. yüzyılda eski Ermeni Krallığının yıkılması ile birlikte Ermeni Apostolik Kilisesine mensup olmak Ermeniliğin başlıca tanımlayıcı unsuru olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Böylece, ulusal mezhebi terkederek mesela Ortodoks kilisesine bağlanan Ermeniler Ermeni değil Rum olarak kabul edilmişler, yine aynı şekilde Malazgirt Savaşından önce ve sonra Müslümanlığı kabul eden çok büyük sayıda Ermeni de Ermeniliği terkedip Arap veya Türk ulusal kimliklerini benimsemişlerdir. Osmanlı Devleti'nde de Ermeniliğin etnik değil dini bir topluluk tanımı olduğu vurgulanmalıdır. Geleneksel Osmanlı düzeninde "Ermeni kilisesine mensup olmayan Ermeni" deyimi anlamsız bir ifadedir. Ancak 18. yüzyılda Katolik Ermeni toplumu etrafında gelişen reform düşüncesi ve 19. yüzyılda Batı kaynaklı laik düşüncenin etkisiyle, din ve mezhepten bağımsız bir Ermeni ulusal kimliği oluşturma gayretleri modern Ermeni siyasi düşüncesinin önemli bir sorunu olarak baş göstermiştir.